Monday, April 27, 2020

कर्तृत्व रणरागिणींचे


कर्तृत्व रणरागिणींचे
वसंत गणेश काणे, बी एस्सी,एम ए (मानसशास्त्र), एम.एड
एल बी ७, लक्ष्मीनगर, पाण्याच्या टाकीजवळ, नागपूर 440 022
मोबाईल 9422804430
E mail - kanewasant@gmail.com
Blog - kasa mee?
  कोविड19 (कोरोना) चा सामना करण्यात काही महिला राष्ट्रप्रमुखांची कारवाई पुरुषांच्या तुलनेत नजरेत भरावी इतकी चांगली असल्याचे आढळून आले आहे. त्यामुळे यापेक्षा जास्त राष्ट्रांच्या प्रमुखपदी महिला असत्या तर बरे झाले नसते का? असा प्रश्न विचारला जातो आहे. सध्या ज्या देशांचे नेतृत्व महिला करीत आहेत, त्यातील  तायवान, न्यूझिलंड, फिनलंड, आईसलंड, सिंट मार्टिन आणि जर्मनी या देशातील महिला राष्ट्रप्रमुख तर रणरागिणीच्या पदवीला पोचल्या आहेत.
तायवानच्या साई इंग- वेन
तायवान -  साई इंग- वेन या चिमुकल्या चिनी गणराज्याच्या (राष्ट्रवादी चीन) अध्यक्षपदी 2016 पासून आहेत. या महिला पंतप्रधानांची शिक्षण व राजकारण या दोन्ही क्षेत्रात उल्लेखनीय कामगिरी आहे. त्या अविवाहित असून आदीवासी हक्का जमातीतून पुढे आल्या आहेत. राजकारणात प्रवेश केल्यानंतर त्यांनी एकदम अध्यक्षपदाचीच निवडणूक लढविली आणि पुढे तर दुसऱ्यांदाही जिंकली आहे. कोविड19 ची चाहूल लागताच त्यांनी तातडीने निर्णय घेऊन या साथीवर पूर्ण नियंत्रण मिळविले आणि आता तर तायवान फेस मास्क निर्यात करीत आहे.
   महाकाय ॲास्ट्रेलियाच्या लोकसंख्येइतकीच तायवानची लोकसंख्या (2.5 कोटी) आहे. कोरोनाचे मायघर असलेल्या चीनला लागून असूनही व जागतिक आरोग्य संघटनेकडून कोणतीही मदतच काय पण मान्यताही नसतांना तसेच चीन तायवानवर सतत आपला दावा सांगत दडपण सतत वाढवत असतांनाही तायवानने कोरोनाचा जबरदस्त मुकाबला केला आहे.  सुरवातीला चीनमधून येणाऱ्या सर्व सर्व विमानांची कसून तपासणी केली गेली व पाठोपाठ सर्व दक्षता घेतल्या. 393 बाधित व केवळ 6 मृत्यू एवढीच किंमत मोजून त्यांनी कोरोनाला परतवून लावले आहे. आता जागतिक आरोग्य संघटनेने तायवानला खास निमंत्रण पाठवून निरीक्षक म्हणून सन्मानपूर्वक आमंत्रित केले आहे.
   न्यूझीलंडच्या जेसिंडा आर्डेन
न्यूझीलंड - पंतप्रधान जेसिंडा आर्डेन यांनी उत्पन्नाचे एकमेव साधन असलेल्या पर्यटनावर तात्काळ बंदी घातली. एक महिनाभर अलगीकरण व  लॅाकडाऊन घोषित केले व अख्या देशाने संरक्षक तटबंदी उभारली. त्यामुळे बाधितांची संख्या 1300 आणि मृतांची संख्या फक्त 9 पुरती मर्यादित ठेवण्याचे अपूर्व यश संपादन केले.      
                                  फिनलंडच्या साना मार्टिन
फिनलंड - 5.5 मिलीयन लोकसंख्या असलेल्या फिनलंडच्या 34 वर्षांच्या पंतप्रधान साना मार्टिन या जगातील सर्वात तरूण नेत्या आहेत. सर्व अटींचे कसोशीने पालन करवीत, मृत्युसंख्या केवळ 59 वर थोपविण्यात त्या यशस्वी झाल्या आहेत.
आईसलंडच्या कॅर्टिन जॅकोबस्डोतीर
आईसलंड - आईसलंडच्या पंतप्रधान कॅर्टिन जॅकोबस्डोतीर यांनी समूहातील सर्वांची निवड न करता कोणाही एकाची निवड करून (रॅंडमली) त्यांनी चाचण्या घेतल्या. यात निम्मे लोकात कोरोनाची कोणतीही बाह्यलक्षणे (खोकला, ताप, श्वसनास त्रास) दिसत नसतांनाही चाचणीत ते पॅाझिटिव्ह आढळले होते. बाधितांच्या संपर्कात आलेल्यांचा त्यांनी कसून तपास करून त्यांनी एकेकाला हुडकून काढले. तसेच संशयितांचेही अलगीकरण केले.
सिंट मार्टिनच्या सिल्व्हेरिया जेकॅाब्स
सिंट मार्टिनच्या पंतप्रधान सिल्व्हेरिया जेकॅाब्स 41हजार लोकसंख्येच्या कॅरिबियन बेटाचा कारभार पाहत आहेत. ‘दोन आठवडे घरच्याघरीच थांबा, जिभेच्या चोचल्यांना आवर घाला, घरात आवडती  ब्रेड नसेल तर  क्रॅकर खा, ओट्स खा पण बाहेर पडू नका’, असा सुस्पष्ट इशारा त्यांनी अल्पशब्दात दिला होता.
आणि जर्मनीच्या ॲंजेला मर्केल
जर्मनी - जर्मनीत 8 कोटी लोकसंख्येपैकी 1 लक्ष 32 हजारावर लोक बाधित झाले आहेत. ही संख्या लहान नाही, हे खरे असले तरी जर्मनीतील मृत्युदर मात्र युरोपात सर्वात कमी आहे. त्यांनी उपयोजिलेली पद्धती क्वांटम केमेस्ट्री म्हणून संबोधली जाते. मोठ्याप्रमाणावर चाचणी मोहीम (दर आठवड्याला 3 लक्ष 50 हजार चाचण्या), अलगीकरण, संशयितांचा कसून शोध आणि उपचार करण्यासाठी भरपूर आयसीयु बेड्सची तजवीज हे या पद्धतीचे विशेष आहेत. हडबडून, गडबडून न जाता त्यांनी स्वीकारलेल्या केवळ तर्काधिष्ठित सुसूत्रिकरणाला जनतेने दिलेल्या सक्रिय साथीचा हा परिणाम आहे, असेही  या मोहिमेबाबत म्हणता येईल.
   यातही तीन देशांची कामगिरी विशेष उठून दिसावी अशी आहे. तायवान, न्यूझिलंड आणि जर्मनी हे देश जगाच्या तीन कोपऱ्यातील आहेत. जर्मनी आहे, युरोपच्या हृदयस्थानी, तायवान आहे आशियात तर न्यूझिलंड आहे दक्षिण पॅसिफिक प्रदेशात. जागतिक स्तरावर महिला नेत्यांची टक्केवारी फक्त 7 % आहे. महिलांची टक्केवारी याहून जास्त असती तर वेगळे चित्र दिसले असते का?
आणि असे हे महाबापे!
   या पार्श्वभूमीवर अमेरिका, ब्रिटन आणि चीन या देशांची कोरोनाविरुद्धची लढाई योग्यप्रकारे लढली गेली नाही आणि एकच हाहाकार मजला असे दिसते आहे. डोनाल्ड ट्रंप यांना कोरोनाचा बागुलबुवा हा डेमोक्रॅट पक्षाचा निवडणूक प्रचाराचाच भाग वाटला. शास्त्रज्ञांच्या इशाऱ्याकडे त्यांनी दुर्लक्ष केले. केंद्र व राज्य सरकारे यातील मतभेदांमुळे देशभर एकसारखी भूमिका घेतली गेली नाही. काही राज्यातील गव्हर्नर (आपल्या इथले जणू मुख्यमंत्री) डेमोक्रॅट पक्षाचे तर काही राज्यातील गव्हर्नर रिपब्लिकन पक्षाचे होते. त्यांच्यातील मतभेदांमुळे हे घडले आणि नंतर कोरोनाचा असाकाही भडका उडाला की जो आवरता आवरेना.
    ब्रिटनच्या बोरिस जॅानसन यांनी तर सुरवातीला कोरोनाकडे गांभीर्याने पाहिलेच नाही. बंधने घातली नाहीत. म्हणूनच कदाचित खुद्द त्यांनाच कोरोनाने तडाखा हाणला व दवाखान्याची वाट दाखवून भानावर आणले असावे. नंतरच त्यांनी हस्तांदोलनाऐवजी ‘नमस्ते’समोर शरणागती पत्करली असावी.
   चीनचेही असेच झाले. इतर आरोप व आक्षेप बाजूला ठेवतो म्हटले तरी चीनने वेळीच काळजी घेतली असती तर कदाचित चीनमध्ये आणि जगभरही कोरोनाला थैमान घालताच आले नसते. पण चीनने कोरोनाचे अस्तित्वच दडवून ठेवले. कोरोनाबाधित वूहानमधून 5 लाखांपैकी अनेकांनी कोरोनासह इतरत्र स्थलांतर केल्यानंतरच शी जिनपिंग यांनी वूहानमध्ये  लॅाकडाऊन जाहीर केले. पण आता उशीर झाला होता. या तिघा महाबाप्यांच्या तुलनेत तर या रणरागिणींचे कर्तृत्व विशेषच उठून दिसते आहे.
अपवाद मोदींचा!
   कोरोनाला आवर घालण्यासाठीच्या पंतप्रधान मोदींच्या भूमिकेवर व प्रयत्नांवर भारतीय जनता बेहद्द खूष असून मोदींवर विश्वास ठेवणाऱ्यांची संख्या 16 मार्चला 75.8%, 25 मार्चला 79.8%, 31 मार्चला 79.4%, 1 एप्रिलला 89.9% व 21 एप्रिलला 93.5 %असल्याचे आयएनएस-सी व्होटरच्या पाहणीत आढळून आले आहे. कोरेनाबाधितांचा आलेख ’जैसे थे’ स्थिती (आडवी/समांतर स्थिती) दाखवतो आहे तर मोदींच्या लोकप्रियतेचा आलेख सतत चढता राहिलेला आहे.

Monday, April 20, 2020

इस्लाममधील 74 फिरके

    
 इस्लाममधील 74 फिरके 
वसंत गणेश काणे, बी एस्सी,एम ए (मानसशास्त्र), एम.एड  
एल बी ७, लक्ष्मीनगर, पाण्याच्या टाकीजवळ, नागपूर 440 022 
मोबाईल 9422804430  
E mail - kanewasant@gmail.com 
Blog - kasa mee? 
   बहुतेक लोक मुस्लीम समाज एकसंध आणि कोणतेही भेदाभेद पाळणारा नसून हिंदू समाजाला मात्र जातीय उतरंडीची बाधा झालेली आहे, या मताचे आहे. ही जातीय उतरंड वाईटच म्हटली पाहिजे, यात मुळीच शंका नाही.  खेदाची बाब ही आहे की, मुस्लीम धर्म सुद्धा थोड्याथोडक्या नव्हे तर मोजून 74 पंथामध्ये/फिरक्यांमध्ये विभाजित आहे. प्रत्येक फिरका स्वत:ला खरा मुस्लीम समजतो आणि त्यामुळे त्यांचे एकमेकाविरुद्ध धर्मयुद्ध सुरू असते. प्रत्येक फिरक्याची मशीद वेगळी आणि त्याच् फिरक्या पुरतीच व साठीच असते.  मुस्लिमांमध्ये सुन्नी 80 % आणि शिया 20 % आहेत. या दोन पंथात पुढील बाबतीत एकमत आहे. पहिले असे की, अल्ला एक आहे. दुसरे असे की, मोहम्मद पैगंबर हे अल्लांचे दूत आहेत. तिसरे असे की, कुराण हा दिव्य ग्रंथ असून तो अल्लांनी पाठविला आहे. केवळ सुन्नी व शियांचेच नव्हे तर अन्य सर्व पंथियांचे या बाबत एकमत आहे. मात्र पैगंबरांचा उत्तराधिकारी कोण?  या प्रश्नाबाबत या दोघात गंभीर स्वरुपाचे मतभेद आहेत. त्यामुळे सहाजीकच मोहम्मद पैगंबरांची वचने आणि कुराणमधील आयतांचा खरा अर्थ या बाबतही मतभेद आहेत.
पवित्र कुराण व हदीस यांचा अर्थ कोण सांगणार?
   अ) सुन्नी पंथ पाच गटात वाटला गेला आहे. यात विश्वास आणि श्रद्धा याबाबत एकमत आहे. पण मुख्य प्रश्न होता तो हा की, कुराण आणि हदीस (पैगंबरांची वचने) यांचा खरा अर्थ कुणाला माहीत आहे? हा अर्थ कोण सांगणार? हे कार्य इमामांकडे सोपविण्यात आले आहे. याचा व्यावहारिक अर्थ असा की, इमाम म्हणतील तेच प्रमाण. इतरांना अर्थ सांगण्याचा अधिकार नाही. कुणी अनाधिकाराने तसा प्रयत्न केलाच तर त्याला मान्यता नाही.
    सुन्नी 
    सुन्नी मुस्लीमांमध्ये इस्लामी कायद्याचा अर्थ/व्याख्या सांगणाऱ्या मुख्यतः ४ विचारधारा (स्कूल्स) आहेत. यांचे ४ इमाम आहेत, १) इमाम अबू हनिफा, २) इमाम शाफई ३) इमाम हंबल ४) इमाम मालिक
1) हनिफी -  हे इमाम अबू हनिफीला मानणारे आहेत. म्हणून यांना हनिफी म्हणतात. यात देवबंद आणि बरेली/बरेलवी असे दोन गट आहेत.  या नावाचे जिल्हे उत्तरप्रदेशात आहेत. हा सर्वात मोठा गट असून या गटाचे अनुयायी मुख्यत: भारत, पाकीस्तान, बांगलादेश, अफगाणिस्तान या देशात आहेत. बरेली सुफी (गूढवाद) आणि मजार (थडगे) यांना मानतात. तर देवबंद यांना इस्लामविरोधी मानतात. एवढा टोकाचा विरोध या दोघात आहे.
2) मालिकी - हे इमाम मलिक यांना मानणारे आहेत. यांनी इमाम मोत्ता नावाचा ग्रंथ लिहिला आहे. पूर्व आशिया आणि आफ्रिकी देशात यांचे अनुयायी आहेत. हे संख्येने कमी आहेत.
3) हंबली -  हे इमाम हंबल यांना मानणारे आहेत. मख्यत: सौदी, कतार, कुवैत या देशांचे हे रहिवासी आहेत.
4) सल्फी, वहाबी, अहले हदीस - हे कोणत्याही एका इमामाला मानत नाहीत तर प्रत्येकाच्या काही खास शिकवणुकींना मानणारे आहेत. हे इस्लाममधील सर्वात कट्टर गट व  सर्वात गरीब गट आहेत. सौदी हुकुमशहा वहाबी आहेत, तर अल-कायदाचा संस्थापक ओसामा बिन लादेन सल्फी होता.
5) बोहरा - गुजरात, महाराष्ट्र आणि पाकीस्तान या देशात हा समाज आढळतो. हे लोक मुख्यत: व्यापारी असल्यामुळे सहाजीकच कट्टर नाहीत. दुसरे वेगळेपण हे आहे की, सुन्नी व शिया या दोन्ही मुख्य गटात हे आढळून येतात. सुन्नी बोहरा हे इमाम अबू हनिफीला मानणारे आहेत. कट्टर इस्लामी यांना मुसलमानच मानत नाहीत.
6) अहमदिया - हे हनिफी पंथाच्या कायद्याचे पालन करणारे आहेत. पंजाब प्रांतातील कादियान येथे मिर्जा गुलाम अहमद यांनी या पंथाची स्थापना केली होती. ते स्वत:ला नबी (ईश्वर व मानव यातील मध्यस्त) व धर्म सुधारक मानतात. यांची वसती भारत, पाकीस्तान आणि ब्रिटन मध्ये आढळते. मुस्लीम यांना खरे इस्लामी मानत नाहीत.
शिया
   शिया व सुन्नी यांच्या श्रद्धा वेगवेगळ्या आहेत. आपल्यानंतर इमाम नियुक्त करण्यात यावेत अशी महम्मद पैगंबरांची भूमिका होती. खलिफा (प्रेषिताचा वारस) नियुक्त करणे त्यांना मान्य नव्हते. महम्मद पैगंबर आपला जावई हजरत अली हे उत्तराधिकारी असावेत या मताचे होते. त्यांनी तसे घोषितही केले होते. पण फसवेगिरी करून अबू बकर यांच्याकडे नेतृत्व सोपवण्यात आले. पहिले तिघे खलिफा खरे नेते नव्हते. ते गासिब होते. म्हणजे त्यांनी खलिफापद हडपले होते. शिया व सुन्नी यात सतत रक्तरंजित संघर्ष का सुरू असतो, ते यावरून स्पष्ट होईल. शिया पंथ मुळातच लहान (20 %) होता/आहे. त्यातच त्याचेही अनेक पंथात विभाजन झाले आहे.
इस्ना अशरी – हा पंथ 12 इमामांना मानतो. जगातील शियांपैकी ७५% शिया या पंथाचे समर्थक आहेत. यांच्या कलमा सुन्नींपेक्षा वेगळ्या आहेत. हे अल्लाह, कुराण, हदीस यांना मानतात. मुख्यत: इराण, इराक, भारत आणि पाकीस्तान देशात ह्या पंथाचे लोक सापडतात.
जैदिया – शियांमधला हा दुसरा मोठा पंथ आहे. इमाम जैद बिन अली यांचे अनुयायी म्हणून हे स्वतःला जैदिया म्हणवून घेतात. येमेन मध्ये हे मोठ्या संख्येत आहेत.
इस्माईली शिया – हे फक्त सात इमामांना मानतात. यांचे शेवटचे इमाम मोहम्मद बिन इस्माईल आहेत, म्हणून हे इस्माईली शिया. 
दाऊदी बोहरा – दाऊदी बोहरा, इस्माईली शिया चे सगळे नियम पाळतात, फक्त यांचे इमाम मात्र एकवीस आहेत. गुजरात व महाराष्ट्रात यांची बऱ्यापैकी लोकसंख्या आहे. मुख्यत: व्यापारी असल्यामुळे हे मितभाषी आणि सगळ्यांशी जमवून घेणारे असे असतात.
खोजा – गुजरात मधील हा मुस्लीम व्यापारी समूह स्वतः ला खोजा म्हणवून घेतो. हे पण बोहरा प्रमाणेच शिया आणि सुन्नी दोन्हीत आहेत. हा पंथ महाराष्ट्र, गुजरात आणि आफ्रिकेत  आढळतो. 
नुसैरी – सिरीयाचा राष्ट्रप्रमुख बशर अल असद या पंथाचा आहे. यात शिया व सुन्नी दोघेही आहेत पण जास्त संख्या शियांची आहे. सिरीयातील गृहयुध्दामुळे हे सध्या विशेष चर्चेत आहेत. 
   अनेक ग्रंथांचा विषय
   इस्लाममधील या वेगवेगळ्या पंथात बहुतेकात रक्तरंजित व टोकाचे कलह आहेत. इतके की, एक दुसऱ्याला मुस्लीम मानतच नाही. सध्या पेट्रो डॅालरमुळे सुन्नींची  चलती आहे. शिवाय साथीला आहे 80 % बहुसंख्या व वहाबी कट्टरता! सर्व 74 पंथांचा किंवा फिरक्यांचा सर्व व तपशीलवार मागोवा अशा एखाद्या छोटेखानी लेखात घेणे अशक्य आहे. तो अनेक ग्रंथांचा विषय असू शकतो. विषयाची तोंडओळख होऊन कुतुहल जागे व्हावे यापुरता जरी हा मजकूर कामी आला तरी खूप झाले, इतक्या अपूर्णता, उणिवा आणि संदिग्धता यात असू शकतात. नव्हे, असतीलच!