सर्जिकल स्ट्राईक्स 

वसंत गणेश काणे,     

बी एस्सी,एम ए (मानसशात्र), एम.एड 

एल बी ७, लक्ष्मीनगर, पाण्याच्या टाकीजवळ, नागपूर ४४० ०२२   (०७१२)२२२१६८९ / ९४२२८०४४३०    

E mail - kanewasant@gmail.com 

Blog - kasa mee? 

काही गाजलेले सर्जिकल स्ट्राईक्स पुढील प्रमाणे आहेत. त्यापैकी काही यशस्वी झाले आहेत तर काही अयशस्वी. 

१. दिनांक २९ सप्टेंबर २०१६ रोजी  पाकव्याप्त काश्मीरमधील अतिरेक्यांच्या एकमेकांपासून २५० किलोमीटर दूर असलेल्या  सात ठिकाणच्या  अड्यांवर एकाचवेळी भारतीय लष्कराने हल्ला चढवला. डझनावारी अतिरेकी व काही पाकिस्थानी सैनिकांना यमसदनी (अल्लाघरी) पाठविले व सर्व कमांडोज सुखरूप परत आले.

२. ४ जून २०१५ ला नागा बंडखोरांनी मणीपूरमधील चंदेलमध्ये भारतीय सैन्याच्या तुकडीवर अचानक हल्ला करून १८ सैनिकांना ठार केले होते. म्यानमार मधील जंगलातील बंडखोरांच्या तळावर  ७० भारतीय सैनिकांनी हल्ला करून चाळीस मिनिटे चाललेल्या मोहिमेत ३८ अतिरेकींना ठार केले व ७ जणांना जायबंदी केले.

३. मे २०११ मध्ये अमेरिकेच्या खास सैनिकांनी (नेव्ही सील्सनी) पाकिस्थानातील पाकिस्थानी गुप्तहेर संघटनेने पुरविलेल्या अबोटाबाद येथील घरात लपून बसलेल्या ओसामा बिन लादेनला या अल-कायद्याच्या म्होरक्याला ठार मारून त्याच्या प्रेताचे समुद्रात दफन केले.

४. जून १९७६ मध्ये पॅलेस्टाईनच्या पाॅप्युलर फ्रंट फाॅर दी लिबरेशन ने एअर फ्रान्सच्या विमानाचे अपहरण करून त्या विमानाला युगांडामधील एंटेबे येथील आंतरराष्ट्रीय विमानतळावर उतरण्याचे भाग पाडले होते. युगांडाच्या तत्कालीन हुकुमशहा इदि अमीनने त्यां विमानातील प्रवाशांच्या सुटकेसाठी काहीही प्रयत्न केले नव्हते.

इस्रायलच्या १०० कमांडोजनी ४००० मैलाचा पल्ला पार करून युगांडात प्रवेश केला. सर्व अतिरेक्यांना ठार करून तीन वगळता यर्व प्रवाशांची सुटका केली.

५. १९६१ मध्ये अमेरिकेचे तत्कालीन अध्यक्ष जाॅन एफ केनेडी यांनी, क्युबाने हद्दपार केलेल्या  व सी आयए या अमेरिकन गुप्तहेर संस्थेने प्रशिक्षण दिलेल्या १४०० क्युबन नागरिकांच्या द्वारे क्युबाच्या दक्षिण किनाऱ्यावरील बे आॅफ पिग्ज या आखातातून  क्युबावर आक्रमण करून फिडेल कॅस्ट्रो शासन उलथवून टाकण्याचा  बेत रचला होता. हा बेत पार फसला. १०० क्युबन सैनिक मारले गेले पण हद्दपार केलेले १२०० आक्रमक नागरिक पकडले गेले.

६. नोव्हेंबर १९७९ मध्ये इराणच्या विद्यार्थ्यांनी इराणमधील तेहरान येथील वकिलातीत घुसून ५३ अमेरिकनांना बंदी करून ओलीस ठेवले होते. अमेरिकन अध्यक्ष जिमी कार्टर यांनी यांच्या सुटकेचा बेत आखला.आॅपरेशन इगल क्लॅा पार फसले.अमेरिकन सैनिक वाळू वादळात अडकून पडले. त्यांच्यावर झालेल्या माऱ्यात एक अमेरिकेला एक हेलिकाॅप्टरही गमवावे लागले. आठ सैनिकांना प्राण गमवावे लागले, एकाही बंधकाची सुटका होऊ शकली नाही, या सर्जिकल स्ट्राईकच्या ढिसाळ नियोजनासाठी जिमी कार्टर यांना अध्यक्षपदाची किंमत चुकवावी लागली.

७. १९८९ मध्ये अमेरिकेने पनामाचा हुकुमशहा मॅन्युअल नोरिगा याला पकडण्याची मोहीम आखली होती. हिचा फिल्मी शेवट झाला.अमेरिकेच्या नेव्ही सील्सनी पनामा शहरातील कॅथोलिक चर्चमध्ये घेरले. चकमकी झडल्या. कर्णकर्कश संगीतही वाजले व शेवटी नोरिगा शरण आला. 

८. एप्रिल २००३ मध्ये जेसिका लिंच नावाच्या अमेरिकन महिला सैनिकाला इराकी फौजांनी कैद केले होते. तिला बंदिवासात ठेवलेल्या हाॅस्पिटलवर हल्ला करून अमेरिकन सैनिकांनी तिची सुटका तर केलीच. व सोबत आठ  मृत सैनिकांची प्रेते घेऊन ते परतले.

९. मार्च २००३ मध्ये ११ सप्टेंबरच्या जुळ्या मनोऱ्यांचा विध्वंस करण्याच्या कटातील एक संशयित सूत्रधार खलीद शेख महंमद रावळपिंडी येथे दडून बसला होता. अमेरिकेच्या सी आय ए या गुप्तहेर संघटनेने त्याला रावळपिंडीतून अलगद पकडून चौकशीसाठी नेले.

१०. जून २००६ मध्ये अमेरिकन वायुदलाने बाॅम्बफेकी विमाने इराकमध्ये  पाठवून अबू मुसाद अल्- झरकावी या अल- कायद्याच्या नेत्याच्या घरावर ५०० पाऊंडी बाॅम्ब टाकले. या हल्यातून तो वाचला पण नंतर अमेरिकन सैनिकांनी त्याला ठार मारले.

अशी पुष्कळ उदाहरणे आहेत. यावरून सर्जकल स्ट्राईक कशाला म्हणतात, ते स्पष्ट व्हावे. हा सैनिकी हल्ला असतो. त्याचे उद्दिष्ट नेमके व नेमून दिलेले व वेगाने पूर्ण करायचे असते. संबंधिताला याची किंचिही चाहूल लागावयास नको. सर्व मोहीम अनपेक्षितही असली पाहिजे. जे सांगितलेले व ठरवलेले असते तेवढेच साघ्य करून इतर घटकांना मुळीच त्रास होणार नाही, किंवा किमान त्रास होईल, अशी काळजी घ्यायची असते. यानुसार भोवतालच्या इमारती, वाहने, सार्वजनिक उपयोगांच्या सोयी यांना बाधा पोचू नये, अशी काळजी घ्यायची असते. हे रीतसर युद्ध नव्हे.जल, स्थल, वायु अशापैकी एका किंवा एकापेक्षा जास्त मार्गांचा अवलंब करून ही मोहीम पार पाडली जाते. यासाठी सामान्यत: खास प्रशिक्षण दिलेले मनुष्यबळ उपयोगात आणले जात असते. बाॅम्ब हल्ला नेमका असला पाहिजे. हा कारपेट  बाॅम्बिंगचा (दग्धभू) प्रकार नाही. यात सामान्य नागरिकांना उपद्रव हो ऊ नये, अशी दक्षता घेतात. २००३ मध्ये इराकवर अमेरिकेने हल्ला करतांना फक्त शासकीय इमारती व सैनिकी तळांनाच लक्ष्य केले होते